Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz – Birkenau

Założony w 1940 r., stał się kompleksem obozów, w tym Auschwitz I (obóz macierzysty), Auschwitz II-Birkenau (obóz zagłady) i Auschwitz III-Monowitz (obóz pracy). Do Auschwitz deportowano ponad 1,3 miliona osób, z których około 1,1 miliona zostało zamordowanych.

Auschwitz I, pierwotnie obóz koncentracyjny, później zawierał komorę gazową i krematorium. Początkowo był przeznaczony głównie dla więźniów politycznych, jednak z czasem jego rola rozszerzała się, obejmując eksterminację Żydów i innych więźniów. Auschwitz II-Birkenau, tworzony od 1941 roku, stał się głównym miejscem masowej zagłady Żydów, wyposażonym w cztery duże komory gazowe i krematoria. Auschwitz III-Monowitz, założony w 1942 r., służył jako obóz pracy dla kompleksu przemysłowego I.G. Farben.

W skład zespołu obozowego wchodziły również liczne podobozy, w których więźniowie byli kierowani do pracy przymusowej w różnych gałęziach przemysłu. Warunki w tych obozach były okrutne, a głód, choroby i nieludzkie traktowanie prowadziły do niezliczonych zgonów. Na więźniach przeprowadzano również eksperymenty medyczne, w tym zabiegi sterylizacji i testowanie narkotyków.

Wyzwolenie Auschwitz nastąpiło 27 stycznia 1945 r., kiedy wojska radzieckie wkroczyły do obozu i znalazły tam około 7000 ocalałych więźniów, z których większość była chora i umierająca. Oswobodzenie ujawniło skalę okrucieństw popełnionych w Auschwitz, w tym pozostałości komór gazowych i stosy przedmiotów należących do ofiar.

Po wojnie kompleks obozowy Auschwitz przeszedł kilka transformacji. Odbyły się procesy mające na celu postawienie nazistowskich sprawców przed wymiarem sprawiedliwości, w tym Procesy Oświęcimskie w Polsce i Procesy Oświęcimskie we Frankfurcie nad Odrą w Niemczech. Procesy te miały kluczowe znaczenie dla udokumentowania zbrodni popełnionych w Auschwitz i zapewnienia sprawiedliwości ofiarom.

Obecnie Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau służy jako miejsce pamięci i edukacji. Obejmuje ono zachowane pozostałości obozów, takie jak baraki, komory gazowe i krematoria. Muzeum zapewnia możliwość poznania historii obozu i jego znaczenia dla Holokaustu.