Learn About
Janusz Korczak był polsko-żydowskim lekarzem, pedagogiem i pisarzem, który zajmował się wychowaniem i pracą z dziećmi. W swoich teoriach zakładał partnerstwo w relacjach z podopiecznymi, był też prekursorem działań na rzecz praw dziecka oraz diagnozowania wychowawczego.
Janusz Korczak był polskim Żydem, właściwie nazywał się Henryk Goldszmit i pochodził ze średnio zamożnej warszawskiej rodziny. Po ukończeniu studiów medycznych zaangażował się w pracę na rzecz dzieci. Udzielał się naukowo, podjął pracę jako nauczyciel oraz wolontariusz w czytelni dla najmłodszych. Latem organizował dla żydowskich dzieci kolonie. Pisał książki o wychowaniu i higienie. Jako lekarz pracował w szpitalu dziecięcym w Warszawie. Mając nieco ponad 30 lat zdecydował, że swoje życie poświęci pracy z dziećmi i że nie założy własnej rodziny.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1921 wstąpił do Wojska Polskiego i służył jako wojskowy lekarz, jednak to okres międzywojenny stanowił szczyt kariery zawodowej Janusza Korczaka. Pracował w wielu organizacjach krajowych i międzynarodowych, działających na rzecz dzieci. Organizował kursy dla pielęgniarek, pracował jako pedagog w założonym przez siebie Domu dla Sierot. Redagował i pisywał w prasie dla dzieci i młodzieży, m.in. w „Małym Przeglądzie”. Pracował w sądzie jako biegły sądowy przy sprawach dotyczących nieletnich.
Gdy wybuchła II wojna światowa, a do Polski wkroczyli Naziści, Korczak dalej pracował w Domu dla Sierot, zdobywając dla nich żywność i organizując kolonie. W 1940 roku dzieci z tej placówki zostały przeniesione do getta. Korczak został aresztowany, a po kilku tygodniach w więzieniu wrócił do swoich podopiecznych, organizując w getcie tajne nauczanie, realizował także dla dzieci przedstawienia i inscenizacje bajek. Ostatnią sztukę teatralną wystawiono 18 lipca 1942 roku. W tym czasie pisał pamiętnik. Miesiąc przed śmiercią zanotował:
Kiedy w ciężkich godzinach ważyłem projekt uśmiercania, usypiania skazanych na zagładę niemowląt i starców żydowskiego getta, rozumiałem to jako morderstwo w stosunku do chorych i słabych, jak skrytobójstwo w stosunku do nieświadomych.
W innym miejscu pamiętnika proroczo zapytał:
Po wojnie długo nie będą mogli ludzie patrzeć sobie w oczy, żeby nie wyczytać pytania: Jak to się stało, że żyjesz, że przetrwałeś?
W dniu urodzin Korczaka Naziści rozpoczęli akcję likwidacji getta warszawskiego. 6 sierpnia 1942 roku Niemcy wyprowadzili ponad 200 podopiecznych Domu dla Sierot oraz pracowników placówki. Janusz Korczak miał możliwość wyboru i uratowania się, jednak dobrowolnie pozostał przy dzieciach, aby wspierać je do ostatniej chwili. Pochód wygłodzonych i schorowanych dzieci na Umschlagplatz (plac załadunkowy) trwał kilka godzin. Janusz Korczak szedł niosąc jedno z nich w ramionach, inne trzymając za rączkę. Wszyscy zostali zamordowani w obozie w Treblince.