Oś czasu

back to homepage

30.01.1933

NSDAP dochodzi do władzy w Niemczech

Adolf Hitler zostaje kanclerzem. Naziści rozpoczynają wprowadzanie swojej rasistowskiej polityki. 

22.03.1933

Utworzenie obozu koncentracyjnego Dachau

Pierwszy obóz koncentracyjny zostaje założony na przedmieściach Dachau aby stać się miejscem uwięzienia opozycji politycznej. 

09.11.1938

Noc kryształowa

 Pierwszy duży akt przemocy skierowany przeciwko społeczności żydowskiej, zniszczenie setek synagog, złupienie przedsiębiorstw Żydów, zbezczeszczenie cmentarzy. 

01.09.1939

Akcja T4

Nazistowski program eutanazji, zakłada zabicie osób umysłowo i fizycznie niepełnosprawnych. 

20.05.1940

Założenie obozu koncentracyjnego Auschwitz

Władze SS ustanawiają obóz w Oświęcimiu, największy ze wszystkich założonych przez Nazistów obozów.

29.09.1941

Babi Jar: działania Einsatzgruppen

Jedna z największych masakr II wojny światowej, mająca miejsce niedaleko Kijowa. W dwa dni zostaje zamordowanych 33 771 Żydów.

15.10.1941

Akcja Reinhard

Naziści planują eksterminację Żydów zamieszkałych w Generalnym Gubernatorstwie: jest to najkrwawszy etap Holokaustu, skutkujący śmiercią 1,7 miliona osób. 

08.12.1941

Chełmno: masowe mordy poprzez zagazowanie w ciężarówkach

Pierwsze użycie gazu w mordowaniu więźniów na dużą skalę w obozie zagłady Chełmno, znajdującym się około 30 km na północ od Łodzi. 

20.01.1942

Konferencja w Wannsee

Konferencja uchwalająca wprowadzenie Ostatecznego Rozwiązania Kwestii Żydowskiej. 

19.04.1943

Powstanie w getcie warszawskim

Zbrojne powstanie Żydów znajdujących się w getcie, trwało ponad miesiąc. 

14.10.1943

Powstanie w Sobiborze

Powstanie więźniów, kilku osobom udaje się uciec z obozu.

23.07.1944

Wyzwolenie obozu Lublin-Majdanek

Pierwszy większy obóz koncentracyjny wyzwolony przez Armię Czerwoną, po ewakuacji większości więźniów. 

23.11.1944

Przybycie wojsk alianckich do obozu Naztweiler-Struthof

Wojska alianckie odkrywają opuszczony obóz w zajętej Alzacji. 

17.01.1945

Pierwszy marsz śmierci z Auschwitz

Więźniowie zostają wyprowadzeni z obozu, aby nie dopuścić do ich uwolnienia. W rezultacie wielu więźniów ginie w drodze.

27.01.1945

Wyzwolenie Auschwitz

Armia Czerwona wkracza do obozu, wyzwala około 7 000 więźniów. 

11.04.1945

Wyzwolenie obozów Dora-Mittelbau i Buchenwald

Wyzwolenie przez siły amerykańskie obu obozów tego samego dnia. W Buchenwaldzie więźniowie przejęli kontrolę w obozie przed przybyciem Amerykanów. 

15.04.1945

Wyzwolenie Bergen-Belsen

Wyzwolenie przez siły brytyjskie około 60 000 więźniów.

20.04.1945

Ewakuacja więźniów z Sachsenhausen

Władze obozu rozpoczynają przymusową pieszą ewakuację 33 000 więźniów. 22 kwietnia polskie oddziały pod sowieckim dowództwem wyzwalają około 3 000 więźniów pozostałych w obozie. 

29.04.1945

Wyzwolenie Dachau

Wyzwolenie przez wojska amerykańskie około 32 000 więźniów.

30.04.1945

Wyzwolenie Ravensbrück

Wyzwolenie przez Armię Czerwoną, mające miejsce po ewakuacji zdolnych do marszu więźniów. 

05.05.1945

Wyzwolenie Mauthausen

Teren zabezpieczony przez wojska amerykańskie, podczas gdy obóz był już zarządzany przez “Międzynarodowy Komitet” złożony z więźniów. 

20.11.1945

Procesy Norymberskie

Początek procesów norymberskich, sądzonych jest 21 czołowych urzędników nazistowskich. 

24.11.1947

Pierwszy Proces Oświęcimski

Proces polskiego rządu przeciwko załodze byłego obozu w Auschwitz. 

27.01.2006

Pierwszy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Ustanowiony przez Zgromadzenie Narodowe ONZ 1 listopada 2005 roku. 

Photo captions and copyrights

  1. Prezydent Republiki Weimarskiej Paul von Hindenburg i Adolf Hitler, 1933. © Bettmann/CORBIS
  2. KL Dachau w trakcie budowy. © United States Holocaust Memorial Museum
  3. Niemcy mijający rozbite okna sklepu należącego do Żyda, zniszczonego podczas Nocy kryształowej. © United States Holocaust Memorial Museum, courtesy of National Archives and Records Administration, College Park
  4. Kilku chłopców z zespołem Downa przetrzymywanych w sanatorium Heilanstalt Schönbrunn w pobliżu KL Dachau, 16 stycznia, 1934. © Friedrich Franz Bauer/German Federal Archives via Wikimedia Commons
  5. Widok głównej bramy do Auschwitz: “Arbeit macht frei” (Praca czyni wolnym). © Polish Institute of National Remembrance
  6. Sowieccy jeńcy wojenni wykorzystywani przez Niemców do zakrywania masowych grobów po masakrze. 1 października 1941. © https://history.kby.kiev.ua/publication/illu_b15.html
  7. Deportacja polskich Żydów do obozu eksterminacji w Treblince z getta w Siedlcach, 1942, Polska pod niemiecką okupacją. © Polish Institute of National Remembrance
  8. Magirus Deutz. W obozie Kulmhof, ten typ pojazdu przekształcany był w ruchome komory gazowe. © Jewish Historical Institute
  9. Willa w Wannsee w 1942. © Wannsee Conference Centre, Place of Remembrance and Historical Education
  10. Żydowskie kobiety i dzieci siłą wyciągane z bunkra przez oddziały SS w celu deportacji ich do Majdanka lub Treblinki. Odrestaurowane zdjęcie z raportu Jürgena Stroopa do Heinricha Himmlera z maja 1943. © United States Holocaust Memorial Museum
  11. Obóz w lecie w 1943. © Wikimedia Commons
  12. Zwęglone szczątki ciał w pobliżu krematoriów w obozie na Majdanku, po wyzwoleniu. Polska, po 22 lipca, 1944. © Deutsche Fotothek
  13. Baraki w kamieniołomach obozu koncentracyjnego Natzweiler-Struthof. © ⁠US Holocaust Memorial Museum
  14. Grupa więźniów maszeruje z Dachau w głąb Rzeszy. https://auschwitz.net/
  15. Wyzwolenie KL Auschwitz. © Wikimedia Commons
  16. Wyzwolenie obozu koncentracyjnego Boelcke Barracka w Nordhausen, 1945. © Concentration Camp Memorial Mittelbau-Dora
  17. Wyzwolenie Bergen-Belsen 15 kwietnia 1945. © Imperial War Museum
  18. Więźniowie w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, Niemcy, 19 grudnia1938. © Wikimedia Commons
  19. Egzekucja żołnierzy SS w węglarni na terenie obozu koncentracyjnego Dachau podczas wyzwolenia obozu. © Wikimedia Commons
  20. Cztery Polki przybywają na dworzec kolejowy w Norymberdze, aby służyć jako świadkowie oskarżenia w procesie lekarzy. Od lewej do prawej: Jadwiga Dzido, Maria Broel-Plater, Maria Kuśmierczuk i Władysława Karolewska. 15 grudnia, 1946. © United States Holocaust Memorial Museum
  21. Wycieńczeni więźniowie obozu koncentracyjnego Mauthausen po wyzwoleniu. © IWM (EA 65915)
  22. Ława sędziowska w czasie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego © Nuremberg Municipal Archives
  23. Proces Auschwitz w Krakowie, Maria Mendel, oskarżona z personelu strażniczego. © Yad Vashem
  24. https://usoas.usmission.gov/