Państwowe Muzeum na Majdanku

Państwowe Muzeum na Majdanku, utworzone jesienią 1944 roku, mieści się na terenie byłego hitlerowskiego obozu zagłady na Majdanku w Lublinie. Było to pierwsze tego typu muzeum na świecie, w całości poświęcone pamięci okrucieństw popełnianych w sieci obozów koncentracyjnych, niewolniczej pracy, obozów i podobozów zagłady KL Lublin. W muzeum znajduje się stała kolekcja rzadkich artefaktów, archiwalnych fotografii i zeznań.

Obóz koncentracyjny i zagłady na Majdanku, utworzony w 1941 r., był jednym z największych tego typu. Jego budowę rozpoczęto w październiku 1941 r. Pierwsi więźniowie, jeńcy radzieccy, przybyli w październiku 1941 r., a pierwsi Żydzi jesienią tego samego roku. Do grudnia 1941 r. i stycznia 1942 r. w obozie przebywała pierwsza grupa chłopów polskich z Lubelszczyzny. W samym obozie głównym, działającym przez 34 miesiące, zamordowano ponad 79 000 osób, a w całym systemie podobozów Majdanka od 95 000 do 130 000 osób.

Wraz z postępem Armii Czerwonej w 1944 r. hitlerowcy rozpoczęli likwidację obozu na Majdanku. Od marca do lipca 1944 r. do innych obozów ewakuowano około 12–15 000 więźniów. Podjęto wysiłki zacierania śladów okrucieństw obozu, m.in. rozbiórki baraków, kremacji zwłok i częściowego niszczenia dokumentów obozowych. 22 lipca 1944 r. wyprowadzono z Majdanka ostatnią grupę 800 więźniów, których niezdolnych do dalszego działania zamordowano. Niewielka liczba więźniów pozostała na Majdanku aż do przybycia Armii Czerwonej.

Obóz stał się państwowym pomnikiem martyrologii dekretem Sejmu RP z 1947 roku. W muzeum znajduje się pomnik poświęcony ofiarom Holokaustu, wzniesiony w 25. rocznicę wyzwolenia Majdanka. Pomnik zaprojektowany przez polskiego rzeźbiarza i architekta Wiktora Tołkina składa się z trzech części: symbolicznego pylonu, drogi i Mauzoleum, w którym znajduje się kopiec prochów ofiar.

W ostatnich latach muzeum stale się rozwija. W 2003 r. wzniesiono nowy obelisk ku pamięci żydowskich ofiar Erntefestu (czyli „Dożynek”, kryptonim masowego mordu z 3 i 4 listopada 1943 r., podczas którego na Majdanku i innych obozach w Lublinie rozstrzelano około 18 000 żydowskich więźniów ).