Obóz koncentracyjny Buchenwald

Po dojściu do władzy, narodowi socjaliści rozpoczęli rasistowską reorganizację niemieckiego społeczeństwa. W rezultacie, w pierwszych latach istnienia Buchenwald był wykorzystywany do więzienia mężczyzn, którzy z różnych powodów nie powinni należeć do propagowanej “Volksgemeinschaft”: oprócz przeciwników politycznych były to osoby takie jak Żydzi, Sinti i Romowie, Świadkowie Jehowy, outsiderzy społeczni napiętnowani jako “aspołeczni” i “kryminaliści” lub domniemani homoseksualiści. Mężczyźni ci musieli zbudować obóz od zera, ciężko pracując fizycznie.

Po rozpoczęciu II wojny światowej liczba więźniów wzrosła. Po raz pierwszy do Buchenwaldu deportowano mężczyzn z krajów okupowanych przez Niemców. W tym samym czasie nasilił się terror SS. Buchenwald stał się miejscem masowych mordów. Od 1941 r. SS-mani zamordowali tam 8000 radzieckich jeńców wojennych, rozstrzeliwując ich na specjalnie przygotowanym do tego celu miejscu egzekucji. Chorzy lub rzekomo niezdolni do pracy byli deportowani do ośrodków zagłady.

Od 1943 r. funkcjonowanie obozu zostało zdominowane przez pracę przymusową dla niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. Buchenwald rozwinął się w system obozów z ponad 130 obozami satelickimi, rozciągającymi się od Renu i Zagłębia Ruhry na zachodzie po Saksonię na wschodzie. Więźniowie byli wykorzystywani jako robotnicy przymusowi w fabrykach zbrojeniowych, niektóre z nich znajdowały się w podziemnych obiektach, które więźniowie musieli budować.

SS deportowało do Buchenwaldu dziesiątki tysięcy mężczyzn ze wszystkich części okupowanej przez Niemców Europy. Wielu z nich zostało aresztowanych za stawianie oporu niemieckiej okupacji. Na tym etapie niemieccy więźniowie stanowili jedynie niewielką część obozu. SS przywiozło również tysiące żydowskich więźniów, a także Sinti i Romów z obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz do Buchenwaldu, aby wykorzystać ich do pracy przymusowej, zanim zostaną zamordowani zgodnie z założeniami. Po raz pierwszy zdolność do pracy tysięcy kobiet została również wykorzystana w przemyśle zbrojeniowym w obozach satelickich Buchenwaldu.

Po przybyciu transportów z likwidowanych obozów Auschwitz i Gross-Rosen, liczba więźniów w Buchenwaldzie i jego obozach satelitarnych wzrosła do ponad 100 000. Pod koniec lutego 1945 r. Buchenwald był największym wciąż istniejącym obozem koncentracyjnym.

11 kwietnia 1945 r. 21 000 więźniów doczekało przybycia armii amerykańskiej i wyzwolenia w głównym obozie na Ettersbergu. Wśród nich było ponad 900 dzieci i nastolatków. Niedługo wcześniej SS wypędziło dziesiątki tysięcy więźniów w marszach śmierci. Tysiące z nich zginęło po drodze.

W latach 1937-1945 prawie 280 000 osób w wieku od 2 do 86 lat zostało deportowanych do obozu koncentracyjnego Buchenwald i jego podobozów. Około 56 000 mężczyzn, kobiet, nastolatków i dzieci nie przeżyło.

Od lata 1945 r. do 1950 r. radzieckie władze okupacyjne wykorzystywały teren obozu na Ettersbergu jako obóz internowania. Około 28 500 mężczyzn i kobiet zostało internowanych w sowieckim obozie specjalnym nr 2. Ponad 7000 z nich zmarło, głównie w wyniku głodu i chorób.

W 1958 r. zainaugurowano działalność “Nationale Mahn – und Gedenkstätte Buchenwald”. Jako narodowy pomnik NRD, upamiętnienie podlegało sztywnemu, kontrolowanemu przez państwo spojrzeniu na historię. Po zjednoczeniu Niemiec treść i wygląd miejsca pamięci zostały przeprojektowane. Dziś Miejsce Pamięci Buchenwald jest międzynarodowym miejscem pamięci i edukacji.